Nieuws

Wat een rustige zondagnamiddag had moeten worden, slaat plots om in verlammende stress. Je hebt net een boek uit en staat vol verwachting voor je goed gevulde bibliotheek om een volgend slachtoffer te kiezen. En plots besef je: verdorie, hoe moet ik al die boeken ooit gelezen krijgen? Het papieren of digitale lijstje waarop je als trouwe lezer van de wekelijkse boekenbijlage zorgvuldig noteert welke titels je zeker nog moet aankopen (of cadeau vragen), maakt het onwennige gevoel alleen maar erger.

Wijlen Umberto Eco, wiens persoonlijke bibliotheek onderdak bood aan meer dan 30.000 titels, berekende ooit dat veellezers zoals hij in hun leven ‘slechts’ zo’n 25.000 boeken kunnen lezen. In de veronderstelling, weliswaar, dat ze tussen hun tiende en hun tachtigste elke dag één boek van het statuut ‘gelezen’ voorzien. In Japan hebben ze zelfs een neologisme bedacht voor dit fenomeen: tsundoku (de stapel ongelezen boeken, níet de leesstress).

Geeft tsundoku terecht aanleiding tot stress, of gaat er ook een heilzame werking van uit? Dat mooi uitgegeven boeken in een stijlvolle bibliotheek een decoratieve functie vervullen is niets nieuws onder de zon, maar recente studies wijzen ook op andere voordelen van het bezit van (te) veel leesvoer. Het zou onder meer een teken van intellectuele nederigheid zijn: de aanwezigheid van ongelezen boeken laat ons steeds weer het hoofd buigen voor alle kennis die we nog niet tot ons hebben genomen (en misschien ook nooit zullen nemen). In het antieke Athene was Socrates al tot een gelijkaardige conclusie gekomen. Verrassender misschien is een studie die aantoont dat kinderen die opgroeien in een ‘boekenrijke’ omgeving – gezinnen met 80 à 350 boeken in huis – op latere leeftijd blijk geven van een grotere algemene geletterdheid.

In zijn boek – aarrgghh! – The Black Swan (2008) besluit Nassim Nicholas Taleb ietwat provocerend dat gelezen boeken om al deze redenen minder waardevol zijn dan ongelezen volumes. Je bibliotheek kan, met andere woorden, nooit genoeg ongelezen boeken bevatten. Dus: voor wie door huisgenoten of anderen op zijn collectie ongelezen boeken aangesproken wordt, of in de (digitale) boekenwinkel in dubio is om de zoveelste titel aan zijn collectie toe te voegen, volstaan voortaan drie lettergrepen: tsun-do-ku!